DI TÍCH LỊCH SỬ ĐỀN AN BẠCH XÃ AN LƯ, HUYỆN THUỶ NGUYÊN

                     ĐỀN AN BẠCH XÃ AN LƯ, DI TÍCH CẤP QUỐC GIA

Đền An Bạch xã An Lư nằm cách tỉnh lộ 359 khoảng 200m về phía bắc; con đường vừa được nâng cấp hiện đại, là tuyến giao thông huyết mạch nối Hải Phòng với Quảng Ninh, đồng thời nối di tích Bạch Đằng Giang với trung tâm thành phố Hải Phòng, đi qua địa bàn xã An Lư. Đền thờ Hội đồng Trần triều, tọa lạc tại thôn Sim Bấc xã An Lư, huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng; trong quần thể di tích gồm Chùa Vĩnh Am bên phải, Đền An Bạch ở giữa và Đình Cả bên trái. Phía trước Đền là hồ bán nguyệt tạo nên một không gian yên tĩnh, thơ mộng và linh thiêng.

Theo Ban Quản lý di tích địa phương, người dân xã An Lư từ xưa đã biết bám sông nước để làm kế sinh nhai, hình thành nghề đánh bắt thủy sản và vận tải thủy làm căn bản. Đầu thế kỷ XX, khoảng năm 1914, một số người dân An Lư làm ăn ở khu vực Cửa Ông, Quảng Ninh, thấy nơi đây có ngôi Đền thờ Đệ Tam Hoàng Tử Đông Hải Đại Vương Trần Quốc Tảng linh thiêng, đã bàn bạc với nhau, nhất trí sửa lễ, xin chân nhang của ngôi Đền và đệ kiệu Đức Thánh Đệ Tam Trần Quốc Tảng về xã An Lư lập miếu thờ, cầu mong Ngài gia hộ độ trì cho việc giao thông thủy trên sông, biển được hanh thông, may mắn. Lúc đầu, ngôi Miếu được lập bằng tranh tre nứa lá, cạnh đường đi gần Cống Thổ, nơi đó xưa kia là bến đậu thuyền của Làng, cách Miếu Cây Đa khoảng 200m về phía Đông Nam.

Từ khi lập miếu thờ, dân làng làm nghề sông nước luôn may mắn, an toàn, thuận buồm xuôi gió. Người dân An Lư vui mừng coi Đức Thánh Đệ Tam như một vị thần hoàng làng, một vị thần hộ mệnh cho nhân dân trong đời sống mưu sinh. Vì vậy, dân làng đã lập sớ tâu lên Huyện, tỉnh Kiến An và Triều Đình để có sắc chỉ cho dân làng được chính thức thờ Đức Thánh Đệ Tam Trần Quốc Tảng làm Thần Hoàng làng. Và ý nguyện của dân làng được chấp thuận; ngày 25 tháng 7 năm Khải Định 9 (năm 1924), Vua Khải Định đã ban sắc phong.
Sắc chỉ: Sắc Kiến An tỉnh, Thủy Nguyên huyện, An Lư xã phụng sự Trần Quốc Tảng tôn thần hộ quốc tỷ dân nẫm trừ linh ứng tứ kim chính trực Trẫm tứ tuần đại khánh tiết kinh ban bảo chiếu đảm ân lễ long đăng trật trứ gia tặng Trác Vĩ Dực Bảo Trung Hưng Thượng Đẳng Thần. Thần ký tương hựu bảo ngã lê dân. Khâm tai.
Sắc cấp gia phong Đệ tam Hoàng Tử Đông Hải Đại Vương thụ sắc.
Khải Định cửu niên thất nguyệt nhị thập ngũ nhật.
Tạm dịch nghĩa: 
Sắc cho xã An Lư, huyện Thủy Nguyên, tỉnh Kiến An phụng thờ Trần Quốc Tảng Tôn Thần. Thần luôn phù hộ cho đất nước, che chở cho nhân dân, thật là linh ứng. Nay, nhân dịp mừng thọ Trẫm tuổi bốn mươi, nên ban chiếu báu, nhớ tới ơn của Thần mà có lễ tăng phẩm trật. Đáng tặng cho là Trác Vĩ Dực Bảo Trung Hưng Thượng Đẳng Thần. Mong Thần hãy che chở và bảo vệ dân của ta. Hãy kính theo.
Sắc này cấp gia phong cho Đệ Tam Hoàng Tử Đông Hải Đại Vương được nhận sắc.
Ngày 25 tháng 7 năm Khải Định 9 (1924).
Từ khi có sắc phong, dân làng tích cực làm ăn, khai khẩn đất đai, đắp đầm, làm ao để sản xuất, nuôi cá, cấy trồng. Đến năm 1926, đắp xong đầm Năm Phiên, dân làng chuyển Miếu thờ về cạnh xóm Ao Huyện, gần Quốc lộ 10 (tỉnh lộ 359), từ ngôi Miếu nhỏ tạm bợ ban đầu, dân làng xây thành ngôi Đền mái ngói, cửa cuốn vòm khang trang, đền quay hướng đông nam nhìn ra biển và đặt tên là Đền An Bạch. Ngôi Đền được khánh thành vào khoảng năm 1938, dân làng tổ chức lễ hội đông vui, trang nghiêm. Trong Đền thờ đôi câu đối:
Bạch Đằng hộ chiến công lương tướng uy danh kinh bắc địa.
Hải Đông lưu linh tích anh hùng tâm sự tới Nam Thiên
Tạm dịch là:
Giúp chiến thắng Bạch Đằng tướng giỏi uy danh lừng đất bắc
Đền Đông Hải lưu danh anh hùng nức tiếng trời nam
Tên gọi Đền An Bạch liên quan đến Bạch Đằng Giang, nơi quân dân Nhà Trần ba lần đánh tan quân Nguyên Mông. Các cụ xưa dùng chiết tự, lấy chữ An sau chữ Bạch, đầu chữ Đằng, ghép lại thành An Bạch.
Với dã tâm cướp nước ta một lần nữa, ngày 23/9/1945, được sự giúp đỡ của quân Anh, thực dân Pháp nổ súng xâm lược nước ta lần thứ hai. Ngày 08/02/1947, diễn ra trận đánh Cầu Xưa vô cùng oanh liệt, quân dân An Lư kết hợp với bộ đội chủ lực tiêu diệt hơn 100 tên địch. Phát hiện Đền An Bạch, Đình, Từ văn là nơi cung cấp hậu cần cho quân ta, địch điên cuồng bắn pháo tầm xa phá Đền và khu vực dân cư xung quanh, chúng lấy hết gạch ngói, gỗ đem đi xây đồn bốt; khu đất Đền trở thành khu đất hoang vu. Tượng Thánh Trần Quốc Tảng được vợ chồng ông Trần Văn Ất ở xóm Bấc rước về thờ tại gia đình; một thời gian sau thấy không ổn lại rước ra Đình Giáp Trung thờ.